2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP), Resmî Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanarak resmen yürürlüğe girdi. Program, büyüme oranlarından enflasyon hedeflerine, işsizlikten dış ticaret dengesine kadar makroekonomik hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için izlenecek temel politika çerçevesini ortaya koyuyor.
Ancak açıklanmasının ardından program, ekonomistler ve uzmanlar tarafından yoğun eleştirilere konu oldu. Eleştiriler, büyüme projeksiyonlarının gerçekçi temellere dayanmaması, kamu harcamalarının sürdürülebilirliği, cari açık ve dış ticaret dengesizliği ile deprem bölgelerine ayrılan kaynakların belirsizliği üzerinde yoğunlaşıyor.
BÜYÜME ÖNGÖRÜLERİNDE KUŞKULAR
Programın büyüme tahminlerinin, mevcut küresel belirsizlikler ve yapısal reform ihtiyacı dikkate alındığında gerçekçi olmadığı ifade ediliyor. Büyümenin hangi faktörlerle destekleneceğine dair net bir çerçevenin eksikliği, hedeflerin ulaşılabilirliği konusunda soru işaretleri yaratıyor.
KAMU HARCAMALARI VE MALİ DİSİPLİN
Ekonomiyi canlı tutmak için kamu harcamalarına bel bağlanması, mali disiplin ve enflasyon üzerindeki baskılar açısından sorgulanıyor. Uzmanlar, bu politikaların orta vadede bütçe üzerinde riskler yaratabileceğine dikkat çekiyor.
CARI AÇIK VE DIŞ TİCARET ELEŞTİRİLERİ
Dış ticaret açığı ve cari açığın kontrol altına alınmasına yönelik somut bir strateji sunulmaması, en önemli eleştirilerden biri. Ekonominin kronik sorunu olan bu dengesizliğin çözümü için programda yeterli adım yer almıyor.
DEPREM BÖLGELERİNDEKİ KAYNAK BELİRSİZLİĞİ
Afet bölgelerinin yeniden inşası için gereken kaynakların maliye politikası ve enflasyon hedefleriyle uyumu net değil. Kaynağın nasıl finanse edileceği ve mevcut hedeflerle nasıl örtüşeceği belirsiz.
Prof. Dr. Hakan Kara: Büyüme beklentileri tarihsel ortalamanın altında
TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, 2024–2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program hedeflerini inceledi. Kara, dört yıl üst üste açıklanan büyüme tahminlerinin ekonominin potansiyelinin altında kaldığını belirtti.
Kara, “Tarihte ilk kez OVP’de, dört yıl boyunca uzun vadeli ortalamanın altında büyüme rakamları görüyorum” diyerek, yüzde 3,3 ile 5 arasında öngörülen büyüme tahminlerinin potansiyel büyüme seviyesinin gerisinde kaldığını ifade etti.
Kara ayrıca, “Bizim gibi ülkelerde bir yıldan uzun projeksiyonların pek anlamı yoktur ama bu tabloyla en azından enflasyonla mücadelenin öncelik olarak kalacağı sinyalinin verilmeye çalışıldığını söyleyebiliriz” değerlendirmesini paylaştı.
Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre: Dış ticaretin GSYH içindeki payı düşüyor
İris Cibre, OVP’nin döviz kuru ve enflasyon öngörülerindeki çelişkileri vurguladı. 2026 için TÜFE beklentisinin yüzde 16 olmasına karşın dolar kurunun yüzde 17,6 artmasının dikkat çekici olduğunu söyledi. Ayrıca, 2025’te düşen kamu tüketiminin 2026’da hızlı şekilde artmasının yaklaşan seçim yılıyla bağlantılı olabileceğini belirtti.
Cibre, programdaki bazı çelişkileri ise şöyle özetledi:
İşgücü artıyor ama işsizlik düşüyor. Dış ticaret açığı artarken, enerji ithalatı azalıyor ve dış ticaretin GSYH’ye oranı 2028’e kadar her yıl geriliyor. Cari açık düşerken dış ticaret açığı yükseliyor. Kamu harcaması ve toplam tüketim artıyor, ancak enflasyon düşüyor. Kur yüzde 17,6 yükseliyor, buna rağmen enflasyon yüzde 16’da kalıyor.
Ekonomist İnan Mutlu: Deprem bölgelerine ayrılan kaynak kullanılmamış
İnan Mutlu, OVP’yi “dilek ve temenniler belgesi” olarak tanımladı. Programda yer alan veri ve hedeflerde önemli itiraflar bulunduğunu vurgulayan Mutlu, özellikle deprem bölgelerine ayrılan kaynakların kullanımına dikkat çekti.
Ekonomist Dr. Güldem Atabay: Büyüme var, cari açık düşüyor ama çelişkili
Dr. Güldem Atabay, OVP’deki iç tutarsızlıklara işaret etti. Siyasi ve ekonomik belirsizlikler içinde programın bir “çıpa” işlevi göremeyeceğini belirten Atabay, 2028 hedeflerini de bu bağlamda değerlendirdi.
Atabay, “2028 büyüme yüzde 5’e giderken cari açık yüzde 1’e iniyor. Yüzde 5 büyümeden çıktı açığı gösteren TCMB’nin haberi var mı mesela? Bu arada 2028’de enflasyon yüzde 8, bütçe açığı da yüzde 3’ün altında yüzde 8. Ölü doğuma şaşıran var mı?” ifadelerini kullandı.
