Türkiye’de ne çok tercih edilen şirket türü limted şirkettir. Bir milyondan fazla limited şirket tescillidir. Tercih edilme sebeplerinden birisi, ortaklar genel kurulunun anonim şirketlerde olduğu gibi usul ve prosedüre tabi olmadan kolayca toplanabilmesi ve karar almasıdır.
Bunun yanında, limited şirketi yönetme ve temsil yetkisine sahip müdür veya müdürleri de, anonim şirketlerdeki gibi en fazla üç yıllığına seçilmek zorunda değillerdir, daha uzun süreli olarak genellikle 10 yıllığına seçilebilirler.
Asgari ücretten düşük
2023 Yılı ikinci yarısı için net asgari ücret 11.402 TL’dir. Buna karşılık bir limited şirket 10.000 TL sermaye ile kurulabilmektedir. Diyeceksiniz ki, 10 Bin TL ile nasıl ticaret yapılsın, şirket bir işyeri kiralasa, bütün sermeysini 1 aylık kiraya verir. Bir yönetici, basiretli bir iş adamı 10 Bin TL sermayeli bir şirkete 100 Bin TL’lik mal satıyorsa, üstelik bir de vadeli çek alıyorsa, parasını kaybetme riskini göze almış demektir. Sistemi ve hukuku suçlamamalıdır.
Tercih edilmeme nedenleri
Anonim şirkeler gibi bir sermaye şirketi olan limited şirketlerin anonim şirketlere göre dezavantajı, ortaklarının, şirketin kamu borçlarından da sorumlu olmalarıdır.
Kişilerin tüm servetlerini ve malvarlıklarını riske atmadan ticaret yapma hak ve olanakları vardır. Yürürlükteki mevzuata göre, bir kişi malvarlığının sadece 10 Bin TL’sini riske atarak limited şirket kurup ticaret atılabilir.
Çünkü limited şirketin ticaret yaparken oluşacak borçlarından şirketin ortakları sorumlu değildir. Şirketin borcundan şirket kendisi sorumludur. Şirketin parası ve sermayesi borcunu ödemeye yetmezse, maalesef alacaklıların hukuken yapacakları fazla bir şey yoktur.
Şirketin borcundan yine de ortağı sorumlu tutmak istisna olarak mümkün. Bunun için limited şirket ortağının şirket tüzel kişiliğini kötüye kullandığı, şirketin tüzel kişiliğinin arkasına sığınarak, bu borç şirketin borcu, benim borcum değil dediği durumlarda da, şirket yerine kötü niyetli ortaktan alacak tahsil edilebilir.
Mesela ortak sürekli kendi şahsi hesabıyla şirketin hesabını ortak kullanıyor, şirketin hesabı üzerinde kendi şahsi hesabıymış gibi tasarrufta bulunuyor, şirketin malvarlığı ile kedi şahsi malvarlığını neredeyse özdeşmiş gibi idare ediyorsa, burada şirketin borcundan ortağını sorumlu tutmak mümkün olabilir.
Limited şirketin tercih edilmemesinin en önemli nedeni, şirketin kamu borçlarından ortaklarının da sorumlu olmasıdır.
“Devlet bir kuruş da olsa alacağını kimsede bırakmaz”, kuralı gereği, limited şirketin kendisinin ödemesi gereken, örneğin vergi borçlarını, harçlarını, sosyal sigorta primlerini ödemezse, bu borçların limited şirketten tahsil edilemeyeceği anlaşılırsa, Devlet doğrudan ortaklardan limited şirketin borcunu ödemelerini ister.
Ama elbette, şirkette sadece yüzde 10 paya sahip olan bir limited şirket ortağının, şirketin kamu borçlarının tamamını ödemesi beklenemez, aksi hiç adil olmazdı. Bu sebeple, her bir ortak sadece sermaye payları oranında sorumlu olur.
Noter tasdikli olmalı
Limited şirket ortaklığının devri anonim şirketlerdeki gibi basit değil, çok aşamalı.
Limited şirketlerde, anonim şirketlerde olduğu gibi kıymetli evrak niteliğinde pay senedi çıkarılamadığından, şirketteki ortaklık payının, sermaye payının devri mutlaka yazılı bir sözleşme ile yapılmalıdır.
Yazılı devri sözleşmesindeki imzaların da ayrıca noter tarafından tasdik edilmesi de şarttır. Devreden ve devralanın imzalarının noterce tasdik edilmediği devir sözleşmeleri geçersiz olduğundan, eski ortak ortak olarak şirkette kalmaya devam eder.
Bundan sonra ise şirketin genel kurulunun da bu devre onay vermesi, yani devreden şirketi ortağının yerine devralanın şirkete ortak olarak girmesine onay vermesi gerekir.
Genel kurulun ortakların paylarının devretmelerine onay kararı, oy çoğunluğu ile alınır ve kararda devreden ortak da oy kullanır.
Limited şirket genel kurulun onay kararından sonra, müdürler bunu pay defterine işlerler, yani eski ortağın payını devrederek (tamamını devretmişse) şirket ortaklığından ayrıldığını, yerine giren ortağın adı ve devraldığı payların sayısı ve sermaye karşılığı yazarlar.
Bu da yetmez, bundan sonra da durum ticaret siciline tescil edilmelidir. Ama ticaret sicil gazetesinde ilana gerek yoktur, sadece sicile tescil yeterlidir.
Eğer şirket müdürleri çıkan ve giren ortağı, yani ortaklık payının devrinin tecili için sicil müdürlüğüne başvurmazlarsa, ayrılan ortak, esas sermaye payının devrine ilişkin noter onaylı devir sözleşmesini ibraz etmek kaydıyla, bu paylarla ilgili olarak adının sicilden silinmesini isteyebilir.
Bu çok önemli, çünkü uygulamadan biliyorum, kişi ortaklık payını devrediyor, ve genel kurulun onaylamasından sonra işleri takibi bırakıyor. Sonra yıllar sonra bir bakıyor, hala kendisi sicil kayıtlarında ortak olarak görünüyor.
Şunu da hatırlatmakta fayda ve gereklilik duyuyorum; limited şirketin tek bir ortağı kalmışsa, onun mutlaka şirket müdürü olması gerektiğidir.
Ayrıca sermaye payını devreden ortak devir öncesine ait kamu alacaklarının ödenmesinden payını devrettiği kişi ile birlikte sorumlu olmaya devam eder.
Bir de, kamu alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda pay sahiplerinin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar da müteselsilen sorumlu tutulur. Bu da şu demektir, eğer ortaklık payının devrini sicile işletmezseniz, sicilde ortak olarak gözükeceğiniz için, sonrasında doğan şirketin kamu borçlarından dahi sorumlu olabileceğiniz işlemlere muhatap olabilirsiniz. Aman dikkat.
